فقه مقارنفقه مُقارَن یا فقه تطبیقی گونه ای از ارائه فقه می باشد. ۱ - تعریففقه مقارن که فقه تطبیقی نیز نامیده شده، بر گونه ای از عرضه فقه اطلاق می گردد که در آن، آرا و دیدگاه های مختلف فقها در بیان حکم مسئله ای شرعی، همراه دلیل هر دیدگاهی و گزینش و ترجیح نظریه درست با برهان و دلیل، گردآوری می شود. قدما از عرضه فقه با چنین رویکردی به « فقه الخلاف » یا « فقه الخلافیات » تعبیر می کردند. [۱]
باب مدینة العلم، ص۴۳.
۲ - هدفغرض از عرضه فقه مقارن - چنان که از تعریف آن پیدا است - بررسی آرای مختلف فقهی و ایجاد موازنه میان آن ها و ترجیح یکی از آنها با برهان و دلیل است. [۳]
تذکرة الفقهاء (مقدمه)، ج۱، ص۳۱-۳۲.
۳ - روش بحثنحوه بحث و ارائه دیدگاه ها در فقه مقارن سه گونه است: ۱. گردآوری دیدگاه های مختلف فقهای یک مذهب فقهی ، مانند آنچه در مختلف الشیعة علامه حلی صورت گرفته است. ۲. گردآوری دیدگاه های مذاهب مختلف فقهی. بیشتر کتاب های نگاشته شده در این موضوع از این نوع اند، از قبیل « الخلاف » شیخ طوسی ؛ « جامع الخلاف و الوفاق » علی بن محمد سبزواری و « منتهی المطلب » و « تذکرة الفقهاء » علامه حلی. ۳. بیان حکم شرعی مسئله ای و ایجاد موازنه میان آن و قانون مدنی و سنجیدن مقدار مخالفت یا موافقت قانون مدنی با حکم شرعی و بیان آنچه که مصلحت عمومی اقتضا می کند. برخی معاصران به این شیوه از فقه مقارن اشاره کرده و به آن پرداخته اند، مانند « تحریر المجلة » نگاشته محمدحسین کاشف الغطاء . ۴ - روش متأخریندر فقه مقارن گاهی نویسنده تنها دیدگاه های مذاهب مختلف را گردآوری می کند، بدون آنکه میان آن ها موازنه برقرار نماید، مانند آنچه در « الفقه علی المذاهب الخمسة » اثر محمدجواد مغنیه انجام گرفته است؛ لیکن فقه مقارن نزد پیشینیان، تنها به سبک نخست نگاشته می شده است. ۵ - پانویس
۶ - منبعفرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۵، ص۷۲۱، برگرفته از مقاله«فقه مُقارَن». |